Pamiętaj, że substancje psychodeliczne są w Polsce zakazane prawnie i mogą być niebezpieczne dla Twojego zdrowia. Nie zachęcamy do nielegalnego stosowania substancji psychodelicznych. Skupiamy się na edukowaniu, pomocy, redukcji szkód.
Wstęp
MDMA to substancja psychoaktywna z grupy empatogenów / entaktogenów. Chemicznie jest fenetylaminą i pochodną amfetaminy. Jej działanie polega na promowaniu uwalniania serotoniny, dopaminy i noradrenaliny w mózgu.
Początkowo dzięki swoim właściwościom przeciwlękowym stanowiła obiekt badań jako skuteczny dodatek do psychoterapii, jednak w latach 80-tych „wydostała się” z gabinetów terapeutycznych na ulice i pod nazwą ecstasy stała się główną używką subkultury rave. Z czasem została zdelegalizowana i na wiele lat zniknęła także z kontekstu psychoterapeutycznego. To właśnie pacjenci i badacze ucierpieli na delegalizacji najbardziej, ponieważ możliwość prowadzenia zgodnych z prawem badań nad terapią z użyciem MDMA została zamrożona na kilka dekad. MDMA nie zniknęła natomiast wcale z użycia rekreacyjnego, jak planowali regulatorzy. Delegalizacja utrudniła użytkownikom głównie dostęp do rzetelnej wiedzy i pomocy medycznej, narażając tym samym ich zdrowie i życie na szwank.
Rick Ingrasci, psychoterapeuta, który podawał MDMA pacjentom w ramach terapii par w latach 1980-1985 opisuje działanie substancji w następujący sposób:
„Wprowadza człowieka w niewiarygodnie otwarty stan umysłu (…), rozbudza samoświadomość, wrażliwość i zdolność do współodczuwania. To wszystko ma związek (…) z tym, że ta substancja obniża poziom strachu i niepokoju” (Ingrasci 1985).
A także: „Podczas terapii dla par (…) ludzie się otwierają. Czasami lekko wzmacniam ten proces, ale prawda jest jednak taka, że kiedy już substancja zacznie działać, pacjenci po prostu trafiają tam, dokąd powinni trafić (…). MDMA usuwa strach przed prawdziwością i szczerością wobec własnej osoby oraz wobec innych ludzi (…) Później (…) człowiek nie musi przyjmować MDMA, aby doświadczyć autentyczności” (Ingrasci 2000).
Dziś jesteśmy świadkami renesansu badań naukowych nad tą substancją i nadziei na to, że MDMA okaże się lekarstwem przynoszącym ulgę wielu pacjentom.
FDA w 2017 r. przyznało terapii wspomaganej MDMA status „terapii przełomowej” w leczeniu zespołu stresu pourazowego (PTSD).
Zanim jednak MDMA na stałe trafi do gabinetów psychoterapeutycznych w Polsce jako skuteczny lek, może minąć trochę czasu. Wiele osób już teraz potrzebuje pomocy i na własną rękę sięga po uliczne MDMA w nadziei, że autoterapia okaże się skuteczna.
Przedstawione poniżej informacje mają charakter edukacyjny. Autorka nie zachęca nikogo do zażywania nielegalnych substancji psychoaktywnych. Celem prezentowanych treści jest ograniczanie szkód zdrowotnych i społecznych, jak również pełnienie misji edukacyjnej i informacyjnej.
Czym się różni MDMA od ecstasy?
MDMA to skrót nazwy substancji chemicznej 3,4-metylenodioksymetamfetaminy, natomiast ecstasy to nazwa uliczna. Ecstasy jest zazwyczaj sprzedawana w postaci tabletek. MDMA jest głównym składnikiem tabletek ecstasy, choć nie jedynym. Uliczne tabletki zawierają często domieszki innych substancji chemicznych, w tym innych stymulantów, a ilość MDMA w jednej tabletce może się wahać od zera do nawet 500 mg (co około pięciokrotnie przekracza standardową dawkę dla jednej osoby). Z tego powodu przyjmowanie tabletek ecstasy wiąże się najczęściej z większym ryzykiem niż przyjmowanie MDMA (zwanego również „Molly”) w formie krystalicznej. Należy jednak pamiętać, że również krystaliczna postać MDMA może być zanieczyszczona innymi substancjami chemicznymi.
Testy kolorymetryczne pozwalają sprawdzić, czy posiadany przez użytkownika materiał faktycznie zawiera pożądaną substancję, nie wykaże jednak jej stężenia ani czystości
Jak działa MDMA?
Ludzie zażywają MDMA przede wszystkim ze względu na jego empatogenne (zwiększające empatię) i euforyczne właściwości. Użytkownicy raportują, że w trakcie doświadczeń z MDMA odczuwają większą bliskość i połączenie z innymi, otwartość społeczną, akceptację emocji, zwiększoną percepcję zmysłową. Niektórzy odczuwają ulgę związaną z odczuwanym poziomem lęku czy depresji lub odnajdują w sobie więcej samomiłości i samoakceptacji.
W kontekście terapeutycznym może się to przekładać na głębszy poziom zaufania między pacjentem a terapeutą, a także redukcję mechanizmów obronnych, co przekłada się na lepszą możliwość zmierzenia się z trudnymi doświadczeniami i wspomnieniami. Zwiększona empatia, poczucie bliskości i zdolność komunikacji mogą też pełnić ważną rolę w terapii par, umożliwiając o wiele głębszy poziom wzajemnego zrozumienia i porozumienia.
Poniższa lista zawiera najczęściej występujące i najbardziej typowe efekty działania substancji. Nie wszystkie występują za każdym razem.
Efekty fizyczne
Zażyciu MDMA zazwyczaj towarzyszą efekty fizyczne takie jak przyspieszona akcja serca, stymulacja, rozszerzenie źrenic, wzmocnienie wrażeń zmysłowych, podwyższona temperatura ciała, euforia fizyczna, podwyższone ciśnienie krwi, zmniejszony apetyt.
Przy większych dawkach mogą pojawić się objawy takie jak zgrzytanie zębami i szczękościsk, zaburzenia termoregulacji, trudności z oddawaniem moczu, skurcze mięśni, spontaniczne ruchy gałek ocznych.
Bardzo rzadko – u osób wyjątkowo podatnych, przy osłabieniu organizmu lub przy bardzo dużych dawkach mogą pojawić się drgawki.
Efekty kognitywne
Do typowych efektów kognitywnych towarzyszących zażyciu MDMA należą: zmniejszenie lęku, euforia poznawcza, zwiększenie kreatywności, zmniejszenie zahamowań, wzmocnienie emocji, wzmocnienie empatii, towarzyskości, zwiększenie immersji w tu i teraz, zwiększenie wrażliwości na muzykę i poczucia humoru, przyspieszenie myśli, kompresja czasu (wydaje się, że czas mija bardzo szybko).Rzadziej może wystąpić zmniejszenie libido, inflacja ego, dezorientacja (przy wysokich dawkach) i kompulsywna chęć przyjęcia dodatkowej dawki.
Efekty zmysłowe
Doświadczeniu z MDMA towarzyszy często wzmocnienie bodźców dotykowych, słuchowych i wizualnych.Przy wysokich dawkach mogą pojawiać się zniekształcenia wizji, powidoki, symetryczne powtarzanie się tekstur lub szumy uszne.
Efekty transpersonalne
Podczas sesji z MDMA użytkownicy mogą doświadczać autoafirmacji, czyli osobistego uznania dla siebie i innych, a także uczucia jedności i wzajemnych powiązań.
Niektórzy mogą doświadczyć spotkania ze swoim „wyższym ja”, głębokiego zachwytu, kontaktu ze sferą sacrum lub wszechogarniającego współczucia dla innych istot.
Efekty „po”
Po doświadczeniu z MDMA (najczęściej dwa dni po sesji) może występować niepokój, zmęczenie poznawcze, obniżenie nastroju i spadek motywacji. Niektórzy użytkownicy wykorzystują ten stan do dalszej samoeksploracji i poszukiwania wglądów.
Czasami po doświadczeniu, szczególnie w kontekście terapeutycznym, utrzymuje się spokój i dobry nastrój.
Główne zagrożenia związane z zażywaniem MDMA
W 2010 roku brytyjski psychofarmakolog i psychiatra David Nutt opublikował w magazynie The Lancet badanie, którego celem była ocena szkodliwości różnych substancji psychoaktywnych. W badaniu brano pod uwagę zarówno bezpośrednią szkodliwość substancji dla użytkownika jak i dla jego otoczenia. Uzyskane wyniki wskazują na to, że zarówno szkodliwość indywidualna jak i społeczna MDMA w porównaniu do innych przebadanych substancji jest stosunkowo niska.
MDMA (w badaniu figurujące pod nazwą ecstasy) okazało się mniej szkodliwe od alkoholu, heroiny, cracku, metamfetaminy, kokainy, tytoniu, amfetaminy, konopi, GHB, benzodiazepin (używanych popularnie w psychiatrii jako środki przeciwlękowe), ketaminy, metadonu, mefedronu, butanu, khatu, steroidów anabolicznych.
Niżej wymienione zagrożenia związane z używaniem MDMA występują rzadko, zazwyczaj w przypadku nieodpowiednich warunków, braku przygotowania do sesji lub zbyt wysokiej dawki. Dlatego wyjątkowo ważne jest, by je znać i z uważnością przygotować się do sesji stosując dobre praktyki redukcji szkód, które znacząco zwiększą bezpieczeństwo użytkownika.
Zagrożenia krótkoterminowe:
1. Odwodnienie
MDMA może wywołać podwyższoną temperaturę ciała, potliwość i pragnienie. Dlatego niedobór płynów podczas sesji z MDMA może prowadzić do odwodnienia. W skrajnych przypadkach, szczególnie kiedy doświadczeniu towarzyszy taniec lub inna intensywna aktywność fizyczna, może to prowadzić do przegrzania organizmu i udaru cieplnego. Aby uniknąć odwodnienia, należy regularnie uzupełniać płyny. Najlepiej sprawdzają się naturalne izotoniki (woda z odrobiną soli i soku z cytryny) w ilości 0,5 l na godzinę lub 1 l na godzinę, jeśli przebywasz w gorącym otoczeniu.
2. Hiponatremia
Hiponatremia znana również jako zatrucie wodą to stan, w którym we krwi znajduje się zbyt mało sodu. Sód jest niezbędnym elektrolitem, który pomaga regulować równowagę płynów w naszych komórkach i wokół nich. MDMA wpływa na wydzielanie wazopresyny, która jest hormonem antydiuretycznym. Hormon ten powoduje, że mocz staje się bardziej skoncentrowany, co oznacza, że nadmierna ilość sodu jest wydalana z moczem. Powoduje to zmniejszenie stężenia sodu w osoczu krwi. Hiponatremia może wywołać obrzęki, dezorientację, ból głowy, a w ciężkich przypadkach może nawet zagrażać życiu, wpływając na mózg i inne narządy. Kobiety są bardziej podatne na hiponatremię, dlatego zaleca im się szczególną ostrożność. Aby uniknąć hiponatremii, nie należy przekraczać zalecanej ilości spożywanej wody (0,5 l na godzinę lub 1 l na godzinę w gorącym środowisku i przy dużej aktywności fizycznej), a najlepiej zastąpić wodę napojem izotonicznym (naturalny izotonik: woda z dodatkiem cytryny i odrobiny soli). Picie regularnie małymi łykami i unikanie spożywania dużej ilości napoju naraz pomaga w utrzymaniu prawidłowej gospodarki wodnej.
3. Hipertermia
MDMA w za dużych dawkach lub stosowane w nieodpowiednich warunkach może prowadzić do niebezpiecznego wzrostu temperatury ciała, co może wiązać się z uszkodzeniem narządów, drgawkami, a nawet śmiercią. Aby zmniejszyć ryzyko przegrzania, należy dbać o regularne nawodnienie (patrz punkt 1. i 2.), a także robić regularne przerwy w tańcu i innej aktywności fizycznej. W termoregulacji pomagają również luźne, przewiewne ubrania, a także używanie wentylatora lub wachlarza, gdy jest to możliwe.
4. Problemy związane z układem krążenia
MDMA może powodować tachykardię, czyli częstoskurcz serca. Występuje, gdy tempo pracy mięśnia sercowego jest przyspieszone i wynosi ponad 100 uderzeń w ciągu minuty. Stanowi to przeciwwskazanie do używania tej substancji dla osób z chorobami serca lub wysokim ciśnieniem krwi.
5. Zespół serotoninowy
MDMA znacznie zwiększa uwalnianie serotoniny w mózgu, co w rzadkich przypadkach może prowadzić do zespołu serotoninowego, który charakteryzuje się objawami takimi jak dezorientacja, pobudzenie, sztywność mięśni i drgawki. Ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego istnieje głównie w przypadku równoczesnego stosowania antydepresantów z grupy SSRI (np. escitalopram, sertralina, fluoksetyna), SNRI (np. wenlafaksyna), inhibitorów monoaminooksydazy (np. dziurawiec, czarna porzeczka) lub wysokich dawek MDMA.
6. Pogorszenie zdrowia psychicznego
Choć wiele osób stosuje MDMA w celu samoleczenia (np. PTSD lub w terapii par), może ono prowadzić również do pogorszenia stanu psychicznego. Ponieważ w trakcie sesji z MDMA organizm zużywa o wiele większy zapas serotoniny niż normalnie, w dniach następujących po doświadczeniu użytkownicy mogą doświadczać obniżonego nastroju, stanów depresyjnych i lękowych i zwiększonej drażliwości. Pełnowartościowa dieta bogata w tryptofan (np. banany, orzechy włoskie, surowe kakao) pomaga łagodzić ten efekt.
7. Zaburzony osąd
MDMA zmienia percepcję i może zaburzać ocenę sytuacji. Może to prowadzić do podejmowania przez użytkownika zachowań, których inaczej by się nie podjął, takich jak seks bez zabezpieczeń, jazda samochodem pod wpływem lub zwierzanie się ze swoich sekretów nieodpowiednim osobom. Bywa także, że chcąc przedłużyć euforyczny stan, użytkownicy odczuwają silną pokusę, by zażyć dodatkową dawkę substancji. Aby zniwelować ryzyko postępowania, którego można by później żałować, warto nie przekraczać dawki ustalonej na starcie. Nasze bezpieczeństwo zwiększy również pozostawanie w trakcie sesji w znanym miejscu i w gronie zaufanych, bliskich osób. Mieszanie MDMA z alkoholem znacznie zwiększa ryzyko utraty kontroli nad swoim zachowaniem.
Zagrożenia długoterminowe:
1. Neurotoksyczność
Nadmiar metabolitów MDMA w mózgu prowadzi do stresu oksydacyjnego, który może przyczyniać się do rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, stanów zapalnych (które również mogą prowadzić do uszkodzeń i dysfunkcji neuronów). Zagrożenie to występuje głównie w przypadku stosowania wysokich dawek (powyżej 120 mg jednorazowo) i częstego zażywania MDMA przez długi czas.
2. Uzależnienie
Mimo że MDMA nie należy do najbardziej uzależniających substancji, może u niektórych użytkowników wywoływać zależność psychologiczną, prowadząc do zbyt częstego zażywania pomimo negatywnych skutków. Aby tego uniknąć, dobrze jest ustalić ze sobą maksymalną dopuszczalną częstotliwość sesji. Znany badacz MDMA Alexander Shulgin w swoich pracach wspomina o 3 miesiącach jako minimalnym odstępie między sesjami.
3. Tolerancja
Zbyt często zażywane MDMA wywołuje utrzymującą się tolerancję, co oznacza, że aby uzyskać ten sam efekt, są potrzebne coraz większe dawki. Może to powodować zwiększone ryzyko przedawkowania i innych działań związanych z zażywaniem wysokich dawek. Zagrożenie utrzymującą się tolerancją występuje, gdy przerwy między sesjami są krótsze niż 3 miesiące.
4. Zaburzenia pamięci
Zaobserwowano, że regularne i częste stosowanie MDMA może się wiązać z problemami z pamięcią, a zwłaszcza z nauką i przyswajaniem nowych informacji.
5. Zaburzenia nastroju
Długoterminowe zażywanie MDMA może prowadzić do rozwinięcia zaburzeń nastroju takich jak depresja i stany lękowe.
Dobre praktyki redukcji szkód:
– ZMNIEJSZ DAWKĘ: jeśli planujesz zażyć ecstasy w tabletce i nie znasz jej mocy, łatwo o przypadkowe przedawkowanie. Organizacje zajmujące się redukcją szkód, takie jak Społeczna Inicjatywa Narkopolityki informują, że w przypadku nieznajomości dokładnej dawki substancji w tabletce, bezpieczniej jest przyjąć połowę lub ćwiartkę.
– TESTUJ MATERIAŁ: przetestuj tabletki / proszek / kryształ testem kolorymetrycznym na zawartość MDMA. Jeśli test wyjdzie negatywny, nie ryzykuj i powstrzymaj się od zażywania.
– ZNAJ UMIAR: pamiętaj, że większość zagrożeń występuje głównie lub jedynie powyżej określonej dawki. W publikacjach naukowych i materiałach edukacyjnych najczęściej wspomina się o granicy 120 mg.
– ODPOCZYWAJ: aby uniknąć przegrzania, rób regularne przerwy w tańcu i innej aktywności fizycznej.
– NAWADNIAJ SIĘ Z UMIAREM: aby uniknąć odwodnienia i hiponatremii, wystarczy pół litra wody na godzinę, maksymalnie litr, jeśli przebywasz w gorącym otoczeniu i uprawiasz aktywność fizyczną. Jeszcze lepiej jest zastąpić wodę napojem izotonicznym.
– ZWRACAJ UWAGĘ NA KOLOR MOCZU: ciemnożółty oznacza odwodnienie, bardzo jasnożółty lub przezroczysty oznacza nadmierne nawodnienie. Mocz powinien mieć kolor słomy.
– NOS ZOSTAW DO ODDYCHANIA: doustna droga podania jest zdrowsza dla organizmu, zapewnia również bardziej optymalne działanie, co przekłada się na możliwość zmniejszenia dawki, a więc redukcję ryzyka.
– UNIKAJ MIKSÓW: nie mieszaj MDMA z innymi substancjami psychoaktywnymi (alkohol i kofeina to też substancje psychoaktywne i właśnie one mogą dodatkowo zaburzać poziom nawodnienia), szczególnie stymulantami takimi jak amfetamina, kokaina, metamfetamina czy mefedron i jego pochodne.
– PRZYJAŹŃ TO MAGIA: bądź w pobliżu zaufanych osób, które w razie potrzeby mogą się tobą zaopiekować i wiedzą co i kiedy zażyłeś/aś.
– USTAL GRANICE: przed sesją ustal dawkę, jaką będziesz zażywać i nie zmieniaj jej w trakcie doświadczenia. Jeżeli zażywasz MDMA w towarzystwie, warto ustalić, jakie będą granice zachowań (np. seksualnych) w trakcie sesji.
– BEZPIECZEŃSTWO NA DRODZE: nie prowadź pojazdów mechanicznych pod wpływem MDMA.
– DURA LEX, SED LEX: w Polsce wytwarzanie, dystrybucja i posiadanie MDMA jest nielegalne. Oznacza to, że wchodząc w posiadanie lub udostępniając tę substancję innym osobom, użytkownik naraża się na konsekwencje prawne, które w zależności od kontekstu i oceny sytuacji przez prokuratora mogą wiązać się z grzywną, karą pozbawienia wolności i/lub zakazem prowadzenia pojazdów. Legalizacja terapii z użyciem MDMA i dekryminalizacja posiadania go na własny użytek usunęłoby to zagrożenie. Na chwilę obecną najbardziej pewnym sposobem redukcji tego ryzyka jest rezygnacja z posiadania MDMA, póki jego status prawny się nie zmieni.
