Pojęcie to odnosi się do strategii zdrowia publicznego, a także zestawu praktyk mających na celu minimalizację negatywnych konsekwencji wynikających z różnych ludzkich zachowań. W szczególności dotyczy to zażywania substancji psychoaktywnych, ale może obejmować również inne aspekty ludzkiego życia, takie jak zdrowie seksualne lub zdrowie psychiczne (przykładami redukcji szkód w różnych aspektach życia może być: stosowanie kremów z filtrem UV, stosowanie antykoncepcji, stosowanie pasów bezpieczeństwa w samochodzie).
Na stronie Harm Reduction International czytamy następującą definicję: „Redukcja szkód odnosi się do polityk, programów i praktyk, które mają na celu zminimalizowanie negatywnych skutków zdrowotnych, społecznych i prawnych związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, polityką narkotykową i przepisami dotyczącymi substancji psychoaktywnych. Redukcja szkód opiera się na idei sprawiedliwości i priorytetyzacji praw człowieka. Koncentruje się na pozytywnych zmianach i pracy z ludźmi bez osądzania, przymusu, dyskryminacji lub wymagania od nich zaprzestania używania substancji psychoaktywnych jako wstępnego warunku wsparcia.”
Redukcja szkód jest potrzebna, ponieważ prohibicja nie sprawdza się – pomimo zakazów, ludzie na całym świecie i tak zażywają narkotyki, narażając się na związane z nimi zagrożenia, których da się uniknąć dzięki odpowiedniej wiedzy.
Na całym świecie, również w Polsce, działają liczne organizacje non-profit zajmujące się edukacją na temat redukcji szkód i szerzeniem związanych z nią ideałów, często finansując realizację swoich projektów dzięki wsparciu środków z budżetu miasta lub państwa. Przykładami takich organizacji działających w naszym kraju jest Społeczna Inicjatywa Narkopolityki i Fundacja Redukcji Szkód.
Do strategii redukcji szkód stosowanych w Polsce i na świecie należą:
- Edukacja. Jej celem jest zastąpienie niebezpiecznych wzorców używania substancji bardziej bezpiecznymi. Pozwala to unikać przedawkowań, niebezpiecznych połączeń farmakologicznych, skutków ubocznych i działań niepożądanych związanych z nieprawidłowym stosowaniem substancji, a także redukować ryzyko zakażeń. Część działań środowiskowych jest prowadzona w miejscach, gdzie ludzie używają substancji w celach rekreacyjnych, np. w klubach muzycznych.
- Programy substytucyjne. Dedykowane osobom uzależnionym od opiatów i opioidów. Użytkownikom podaje się preparaty substytucyjne, które likwidują głód narkotykowy i pozwalają na powrót do normalnego życia.
- Programy wymiany igieł i strzykawek. Programy dedykowane grupie użytkowników iniekcyjnych. Ich głównym celem jest redukcja zakażeń chorobami przenoszonymi przez krew. Odbiorcy tych programów oprócz sprzętu do iniekcji otrzymują także pakiety ochronne ze środkami do dezynfekcji i materiałami opatrunkowymi. Prowadzony jest także odbiór zużytych igieł i strzykawek.
- Poradnictwo prawne. Prawnicy oferują wsparcie w uzyskaniu redukcji zadłużeń, wskazują najlepsze ścieżki postępowania w zgłaszanych sprawach, pomagają w uregulowaniu spraw osobom opuszczającym zakłady karne, udzielają pomocy prawnej osobom zagrożonym karą pozbawienia wolności za posiadanie niewielkich ilości narkotyków na własny użytek. Zainteresowanym proponowana jest terapia lub oddziaływania profilaktyczne, prowadzone przez współpracujących z prawnikami terapeutów. Poradnictwo prawne jest kierowane nie tylko do użytkowników, ale także ich rodzin.
W niektórych krajach, takich jak np. Portugalia czy Holandia, jedną ze strategii redukcji szkód jest dekryminalizacja środków psychoaktywnych. Oznacza to, że posiadanie substancji na własny użytek nie jest ścigane ani karane. Dotychczasowe doświadczenie i badania pokazują, że dekryminalizacja przynosi korzyści, takie jak spadek drobnej przestępczości, spadek widocznego na ulicach zażywania substancji, spadek liczby użytkowników zakażonych wirusem HIV, brak wzrostu spożycia heroiny, a także uwolnienie czasu i środków policji na zajmowanie się poważniejszymi sprawami. Użytkownicy łatwiej uzyskują pomoc i nie doznają stygmatyzacji ze strony państwa.
Jeśli interesuje cię temat redukcji szkód i chcesz dowiedzieć się więcej, zapraszamy do lektury artykułu “Redukcja szkód i jej rola w budowaniu zdrowego i wolnego społeczeństwa”
A Ty co o tym myślisz? Podziel się z nami swoją opinią w komentarzu.
